Σχέση αναβολικών με τον καρκίνο

Τα τελευταία χρόνια υποστηρίζεται ότι τα αναβολικά έχουν άμεση σχέση με τον καρκίνο. Η άποψη ότι τα ανδρογόνα αναβολικά στεροειδή "επάγουν" το μηχανισμό καρκινογένεσης και κυρίως περιπτώσεις ηπατοκυτταρικού καρκινώματος ενισχύεται αφ’ ενός μεν από πολλές επιδημιολογικές έρευνες, αφ’ ετέρου δε από μελέτες σε πειραματόζωα που αποδεικνύουν ότι ένα "ανδρογονικό περιβάλλον" σε ένα υπόστρωμα υγιούς ήπατος προδιαθέτει την ανάπτυξη καρκινώματος. Έτσι σε άτομα πριν από την εφηβεία, καθώς επίσης και σε ποντίκια στελεχών CH3, CbA που έχουν μια αυξημένη πιθανότητα "αυθόρμητης" καρκινογένεσης στο ήπαρ, το νεόπλασμα είναι 3 ή 6 φορές πιο κοινό στους άρρενες. Πειραματικές επί πλέον παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι ενέσεις τεστοστερόνης σε θηλυκά ποντίκια αυτού του είδους αυξάνουν την επιρρέπεια σε καρκινογένεση ήπατος, όπως επίσης ότι ο ευνουχισμός των αρρένων ποντικιών ελαττώνει τη συχνότητα ηπατωμάτων από 33,8% σε 11,4%. Σε περιπτώσεις που αναφέρονται "χημικώς επαγόμενα" καρκινώματα, σε ποντίκια, ο αριθμός των όγκων, καθώς επίσης και ο βαθμός διαφοροποίησης, αυξάνονται με τη χορήγηση τεστοστερόνης, ενώ ο ευνουχισμός προσφέρει κάποια προστασία.

Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται πολλές ακόμη περιπτώσεις που δείχνουν τη σχέση των αναβολικών στεροειδών με τον καρκίνο. Ο Bernstein και οι συνεργάτες του (1971) περιέγραψαν ένα περιστατικό ηπατοκυτταρικού καρκινώματος σε ασθενή με αναιμία Fanconi που έπαιρνε οξυμεθολόνη. Ανακοινώθηκαν επίσης περιστατικά καρκίνου του ήπατος σε ασθενείς με απλαστική αναιμία που έπαιρναν ανδρογόνα (Johnson 1972, Guy και Auslander 1973). Ο καρκίνος αυτός ήταν ένα καλά διαφοροποιημένο ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και εμφανίστηκε στο ήπαρ των ασθενών που δεν υπέφεραν από προηγούμενη ηπατική νόσο. Άλλα περιστατικά ηπατοκυτταρικού καρκινώματος έχουν αναφερθεί επίσης σε ασθενείς που έπαιρναν αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή για άλλες νόσους, πλην της απλαστικής αναιμίας, όπως κρυψορχία, υπολειτουργία υπόφυσης, παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία κτλ. Παράγοντες που θα μπορούσαν να προδιαθέσουν τους ασθενείς στη δημιουργία καρκίνου του ήπατος, όπως κίρρωση του ήπατος, αιμοσιδήρωση ή ηπατίτιδα μετά από μετάγγιση, απουσίαζαν από όλα τα αναφερθέντα περιστατικά.

Η εξέλιξη των νεοπλασμάτων αυτών δυνατόν να είναι αργή. Ακόμη και με συνεχή χορήγηση ανδρογόνων, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι νεοπλασίες αυτές είναι κακοήθεις.

Στο Annals of Internal Medicine (Jan.1984) αναφέρεται περιστατικό θανάτου από καρκίνο του ήπατος ενός 26χρονου αθλητή, ο οποίος ήταν μεν υγιής αλλά επί 4 χρόνια έπαιρνε στεροειδή από το στόμα για να αυξήσει τη μυϊκή του δύναμη (Zyrer 1984). Ακόμα αναφέρετε η περίπτωση ενός 38χρονου αθλητή που επί αρκετά χρόνια έκανε ενέσεις μεθανδροστενολόνης, ενώ έπαιρνε και άλλα αναβολικά από το στόμα. Στον αθλητή αυτό αναπτύχθηκε όγκος του Wilms, που παρατηρείται κυρίως στα παιδιά και σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις στους ενήλικες.

Ο Schmid του Ινστιτούτου της Αθλητικής στην Πράγα (Taylor, 1979) σε μια εξαιρετικά εκτεταμένη εργασία του προσπάθησε να συσχετίσει θετικά ή αρνητικά κάθε είδους αθλητική δραστηριότητα με την καρκινογένεση , μελέτησε δε τις αιτίες θανάτου σε 780 αθλητές και διαπίστωσε ότι οι 218 από αυτούς (δηλαδή ποσοστό 27,9%), πέθαναν από καρκίνο. Το ποσοστό αυτό είναι κατά πολύ υψηλότερο σε σύγκριση με το ποσοστό θανάτων από καρκίνο που παρατηρήθηκε στον υπόλοιπο συνολικό μη αθλητικό πληθυσμό της Τσεχοσλοβακίας, καθώς επίσης και από το 20-22% που δείχνουν οι στατιστικές σ’ όλο τον κόσμο. Επίσης, στην ίδια μελέτη αναφέρεται ότι το 1929 οι αθλητές που πέθαιναν από καρκίνο ανέρχονταν σε ποσοστό 9%, ενώ το 1973 το ποσοστό αυξήθηκε σε 28%.

Η καρκινογένεση, βεβαίως είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο και ο συλλογισμός, ότι το 1929 οι αθλητές δεν χρησιμοποιούσαν αναβολικά, γι’ αυτό δεν πέθαιναν τόσο συχνά από καρκίνο, ενώ το 1973 που τα χρησιμοποιούσαν το ποσοστό τους αυξήθηκε, δεν μπορεί να είναι απόλυτος. Τα στοιχεία όμως αυτά θα μπορούσαν να είναι ενδεικτικά.

Ερευνάται ακόμη κατά πόσο η αθλητικά δραστηριότητα και ο ανταγωνισμός επιδρούν στον ανθρώπινο μεταβολισμό και στη λειτουργία του και προάγουν την ανάπτυξη όγκων μέσω ομοιοστατικών διαταραχών, διαταραχών του ισοζυγίου υγρών και ηλεκτρολυτών καθώς και μεταβολικών διαταραχών. Ορισμένοι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η έντονη φυσική άσκηση και μυϊκή προσπάθεια καθυστερούν την έναρξη και την ανάπτυξη των όγκων εξ΄ αιτίας της πλούσιας κατά την άσκηση οξυγόνωση των ιστών και ότι έτσι παρεμποδίζεται η εξαλλαγή των καλοήθων όγκων, ενώ άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι η καθυστέρηση ηή η παρεμπόδιση της ανάπτυξης όγκων οφείλεται στην ισταμίνη που παράγεται κατά την άσκηση. Επακόλουθο αυτών των ισχυρισμών φαίνεται να είναι το γεγονός ότι οποιαδήποτε διαταραχή της κυτταρικής αναπνοής , εξ’ αιτίας έλλειψης οξυγόνου, μπορεί να προκαλέσει καρκινογένεση. Και αυτό διότι υποστηρίζεται ότι η διαταραχή της οξυγόνωσης των ιστών οδηγεί σε αποικοδόμηση των νουκλεϊκών οξέων (DNA και RNA) και στην έναρξη, μ’ αυτό τον τρόπο, της ενεργοποίησης των ογκογόνων γονιδίων. Το σώμα έχει ένα πολύ ευαίσθητο ισοζύγιο πυρηνικού υλικού, το οποίο πολλοί παράγοντες μπορούν να το διαταράξουν, ένας απ’ αυτούς δε είναι τα αναβολικά στεροειδή.